| ГУЬЗЕЛ » СТАТЬИ » ФАЛЬКЛОР » ФАЛЬКЛОР ЛЕЗГИН |
ЛЕЗГИ ЛИТЕРАТУРАДИН ЧАН АЛАЙ ТАРИХ
XXI асирда чаз лезги литературадикай, миллетдин ацукьун-къа-рагьун, яшайишдин жуьреба-жуьре терефар, алатай ва алай деви-;рар, психология ва философия къалурзавай зурба ивирдикай, чIалан искусстводикай хьиз, рахадай мумкинвал хьанва. Ам алатай асир-<дин 20-80-йисара, Советрин гьукуматдин къанунар ва къайгъудар-*вал себеб яз, йигин еришралди вилик фена, цДудралди бажарагьлу зарийрин-писателрин шииратдин, гьикаятдин ва драмадин эсер-ралди девлетлу хьана, бегьердиз атана. Милли литература халкьдин руьгьдин хазина я. Булахрикай кIамар, !кIамарикай вацДар, вацГарикайни гьуьлер жезвай хьиз, виш, агьзур 'йисара художественный эсеррикай: шииррикайни гьикаяйрикай, поэмайрикайни повестрикай, дастанрикайни романрикай, драмайри-кайни комедийрикай милли литература, милли руьгьдин хазина, ара->дал атана. Ада Дагъустандин , Россиядин ва Азербайжандин халкьа-*рин литературадик вичин лайихлу пай кутуна ва кутазва. Лезги литература халкьдин руьгьдин игьтияжриз жаваб гузвай гьалдиз атунихъ вичин бинеяр ва себебар ава. Сифте нубатда, къейд 'ийин: лезгияр манийрални макьамрал, кьисайрални дастанрал, ши-иррални гьикаяйрал рикI алай халкь я. Гьавиляй дегь заманрилай инихъ мазанар (ашукьар) ва зарияр (гзаф зарияр ашукьарни тир) халкьдиз кIанда, абуруз хуьре-кIвале гьуьрмет, къимет ава. РикIел 'хкин: алатай ассирра мел-мехъер далдам-зуьрне алайди жедай, жен-!гиниз физвай кьушундин кьилени мазании далдамчи акъвазардай. ИкI, лезгийрихъ дувулар агьзур йисарин деринриз фенвай чIал, махсус культура, литература ва искусство авайди тестикь жезва. Чи алимрин: Гь. Гьажибегован, А. Агьаеван, Гь. Гашарован, Гъ. Садыкъидин, А. Шихсаидован, Р. Кельбеханован, М. Ярагьмедо-ван, Я. Яралиеван ва мсб. ахтармишунри лезги литературадин та-рихдин сергьятар йис-сандавай гегьеншарзава. I927-йисуз Мос-квада печатдай акъатай "Лезги шаиррин чIалар" ктаб XIX асирдин шаир Етим Эминалай, I958-йисуз Магьачкъалада акъатай "Лезгий-рин поэзиядин антология" XVIII асирдин шаир Кьуьчхуьр Саида-'лай, I978-йисуз акъатай антология XVII асирдин шаир Ялцугь Эми¬налай, I990-йисуз акъатай "Лезгийрин революциядин вилик квай девиррин литература" кIватIал XIV асирдин шаир Куьре Мелика-лай башламиш хьанва. Кьве йисалай лезги литературадиз VII асир-дин шаир Давдакь хтана. Лезги литература, тарихдин вакъиайрихъ галаз сих алкъайра аваз, арадал атана, вилик фенва ва физва. Адан бинеда халкьдин мецин эсерар, тарихдин эсерар ва къадим Алпанистандин, яни Кав-каздин Албаниядин, литература ава. Малум тирвал, лезгияр алпан халкьарикай сад я. Профессор Я. Яралиеван ахтармишунри чи халкьдин культурадин тарих мадни са шумуд виш йисан къадим хъувуна. 90-йисарии сифте кьилера алим-ди субут авурвал, алпанрин кхьинар лезIИ чIалан са нугъатдал авунва, яни алай аямдин I-VII асирра Алпанистанда лезги чIал гъвечIи тайифаяр чеб-чпихъ галаз рахазвай, гьукуматдин фарма-нар ва литературадин эсерар кхьизвай чIал тир. ("Самур" газет, I993-йисан апрель). Гьавиляй алпанрин культура, литература ва тарих гьам лезгийрин, гьамни лезги ва Дагъустандин чIаларал ра¬хазвай халкьарин ирс яз гьисабзава. И важиблу месэладихъ галаз алакъалу яз, алпанрин зарияр ва алимар: Давдакь, Дасхуьруьнви Моисей, Мехсети-Ханум, Ширванви Хагани, Кушуви Михьи-тар, Хиниви Зайнаб, Генжеви Низами ва мсб. лезги культурадиз, литературадиз ва илимдиз хтун тIебии кар я. Къадим культурадин, кхьинрин ва улубрин сагьиб тир алпан ва алай девирдин лезги халкьарин алакъаяр профессор Я. Яралиева "Алпанрин кхьинар ва лезги чIал" ктабда (Магьачкъала, I995) ачухарнава. 2000-йисуз Я. Яралиева мад са надир ахтармишун кьилиз акъуд-на: алимди гьеле I908-йисуз Крит кьураматдилай жагъай чепедин чархунал авунвай кхьинар (абур тахминан цДийи аямдилай I700 йисан вилик шикилралди атIанва) сифте яз кIелна ва лезги чIалаз мукьва Кавказдин са чIалал авунвайди тайинарна. ("Дагъустандин правда", 2000-йисан I7-май). Ихьтин къиметлу ахтармишунри чи халкь Мукьвал РагъэкъечIдай патан къадим халкьарихъ галаз яшай-ишдин, культурадин, литературадин ва маса жигьетрай алакъалу хьайиди субутарзава. Муькуь патахъай, чаз малум тирвал, лезги зарийрин ва алимрин эсерар гьеле дегь заманра РагъэкъечIдай патан халкьариз малум тир. Абурукай хейлинбур, А. Шихсаидова ва М. Ярагьмедова тес-тикьарзавайвал, Ирандин, Туьркиядин, Азербайжандин, Гуржис-тандин, Эрменистандин ва маса гьукуматрин архиврани фондара, ирссагьибриз хабар авачиз, ама. Ихьтин зарийрик винидихъ тIварар кьунвай Алпанистандин, Ширвандин ва Муьшкуьрдин шаирар, гуьгъуьнин асирра яшамиш хьайи Кьурагьви Маруф, Лезги Хва ва масаоур акатзава. Чи литература алпан ва лезги чIаларал арадал атана ва вилик фена. Тарихдин вакъийрин ва гьаларин таъсирдик алатай асирра гзаф лезги зарийри чпин эсерар фарс, араб, туьрк ва азербайжан чIаларал теснифна. И карди къунши халкьарин арада авай алакъа¬яр мадни мукьва авуна ва вилик фенвай литературайрин тежриба-дикай менфят къачудай мумкинвал гана: лезги литература, РагъэкъечIдай патан литературадин са хел яз, ирелу хьана. Лезги литературадин кьилрн темаяр бинедилай халкьдин яшайишдихъ ва тIебиатдихъ галаз алакъалу тир. Зарийри фи- кир-фагьумзавай, гекъигзавай, чпин гьиссер ачухарзавай: арадал яшайишдикай, тIебиатдикай ва муьгьуьббатдикай тес-нифнавай эсерар, философиядин шиирар атана. VII асирдин шаир Давдакьан "ЧIехи шарвал Жаваншир кьейила авур ишел" эсер-дай гьа девирдин яшайишдин шикилар, адетар, къанажагъ ва шаирдин устадвилин дережа аквазва. Алатай асирра лезги литература, жинсериз пай тахьана, яни лирикадин, эпосдин ва драмадин лишанар квай эсеррин кIватIал яз, вилик фена. (Михьи гьикаятдин ва драмадин эсерар анжах XX асирдин сифте кьилера арадал атана). ЯтIани абуруз жанрайрин жуьреба-жуьревал хае тир: чав VII асирдай Давдакьан яедин чIални Дасхуьруьнви Моисеян тарихдинни гьикаятдин эсер, XII асирдай Мехсети-Хануман гъезеларни рубаияр, Ширванви Хаганидинни Ген-жеви Низамидин поэмаяр агакьнава. Лезги литературадиз фарс, араб, туьрк ва маса литературайрин жанрияр къвезвай ва цIийи накьвадал милли лишанар кваз экъечЬавай. Къецепатан чIаларин ва литературайрин таъсирдиз килиг таву-на, лезги зарийри чпин эсерар дидедин чIалал теснифзавай, и карни къвердавай гужлу жезвай. Чав агакьнавай делилрай аквазвайвал, XIV асирда Куьре Мелика, XV асирда Миграгъ Къемера, XVI асир-да Мискин Велиди, XVII асирда Лезги Къадира, XVIII асирда Кьуь-чхуьр Сайда ва маса зарийри дидедин чIалал лап гуьзел эсерар теснифна, литература халкьдин руьгьдин игьтияжриз мукьва аву-на. И адалатлу рехъ XIX асирда Етим Эмина давамарна, адан шиират еке дережадив агакьна. ХГIХ асирда Лезгистан Урусатдик акатна, чи халкьдин культура-диз, литературадиз урус ва Европадин культуради, литературади таъсир ийиз башламишна. И кар XX асирда мадни гужлу хьана. XX асирда лезги литература, винидихъ къейд авурвал, йигин еришралди вилик фена: ам вири жинсерин ва жанрайрин э с е -рар авай, тамам, дигмиш хьанвай литературадиз элкъвена; са жерге бажарагълу зарийри: СтIал Сулеймана, Хуьруьг Тагьира, Алибег - Фетягьова, Къияс Межидова, Забит Ризванова, Межид Гьажиева, Алирза Саидова, Байрам Салимова, Жамидина, Ибрагьим Гьуь-сейнова, Азиз Алема, Ханбиче Хаметов ади ва масабуру лезги ва Дагъустандин литературайра лайихлу чка кьунва. XX асирдин 90-йисарин ва XXI асирдин сифте кьилерин литера- ' тура уьлкведа общественно-политический къурулуш дегиш жезвай, демократиядиз рехъ ганвай ва социализм гужуналди капитализмдалди эверзавай, халкьарик къалмакъал акатнавай шартIара вилик физва. Ихьтин шартIара, тIебии кар яз, лезги зарийрин яратмишунриз халкьдин кьисмет чIуру патахъ гьялзавай месэлайри: советрин халкьарин гьукумат - СССР чукIуни, лезги халкь, адавай хабарни кьун тавуна, кьве чкадал пай авуни, халкьдин мал-девлет тараш авуни, инсанар бейкар хьуни ва кесибвиле гьатуни гзаф таъсирзава. Хайи ватандикай ва халкьдикай къагьриманвилин эсерар, уьлкве- да кьиле физвай ахлакьсуз гьерекатрикай сатирадин эсерар кхьини-лай гъейри, лезги зарийри общественно-политический гьерекатра-ни иштиракзава. I989-йисуз лезги халкьдин "Садвал" гьерекат ара-дал атун ва адан кIвалах 3. Ризванованни И. Шерифован, Б. Салимованни М. Меликмамедован, Ф. Нагъиеванни А. Мурсалан, А. Магьмудованни X. Хаметовадин тIварарихъ галаз алакъалу я. Лезги халкь сад хъувунин ва Лезгистан Республика тешкилунин мураддихъ ялзавай зарийрин са дестеди I990-йисан 27- октябрдиз Магьачкъалада тарихда сифте яз лезги писателрин съезд кIватIна ва ЛПС - Лезги писателрин союз тешкилна. Кьибле Дагъустандин районра ва шегьерра вичин отделенияр авай яратмишдаи союзди зарийриз куьмекар гузва, милли литература ва искусство пропаган¬да ийизва, "Шарвили" газет акъудзава, Азербайжанда яшамиш жез-вай лезги зарийрихъ галаз алакъаяр хуьзва. Милли литература вилик финиз гьам гьукуматдин газетри ва журналри ("Лезги газет", "Самур", "Кард", "Дагъустандин дишегь-ли ва мсб.), гьамни аслу тушир газетрини журналри ("Садвал", "РикIин гаф", "Шарвили", "Самур", "Алпан", "Лезгистан", "Ва-тан"ва мсб.) еке куьмек гузва. Милли чIаларин, литературайрин ва искусстводин гьакъиндай гьукуматдин къайгъударвал зайиф хьан-вай ва базардин алакъаяр арадал хканвай девирда аслу тушир газе-тар ва журналар акъуд жезмач, гьукуматдинбурни кьериз-цIаруз акъатзава, ктабханаярни лап четин гьалда ава: Дагучпедгиз агал хъувуна, Дагкнигоиздатдиз пулдин такьатар бес кьадар ахъайза-вач. Ихьтин шартIара зарияр чпин эсерар хсуси такьатралди ва къаюмрин куьмекдалди акъудуниз мажбур жезва, ихьтин мумкин-вални виридахъ авач. Амма литературадин гьерекат акъвазнавач, акси яз, йигин хьан¬ва: уьлкведа ва дуьньяда кьиле физвай вакъиайри цIийи-цIийи эсе¬рар арадал гъизва. Лезги зарийриз милли культурадихъ, литерату-радихъ, чIалахъ ва тарихдихъ авай майилар мадни хци ва гужлу хьанва, абуру халкьдин азадвилихъ ва садвилихъ ялзава. Нетижада и темайрай цДудралди шиирар, манияр, гимнияр ва поэмаяр, "Шарвили" эпос печатдай акъатна, кIелзавайбурув агакьна. Абу-рун кьилин игитар лезги халкьдин къагьриман рухваяр: Шарвили, Гьажи Давуд, Ярагъ Мегьамед ва масабур я. Лезги шииратдин дережа хкаж хьунин, адан агалкьунрин гьакъиндай чи бажарагълу шаирриз: Жамидиназ "Ам ваз чидач" ктабдай, А. Къардашеваз "Ватандин гум" ктабдай республикадин премияр ва Б. Салимоваз "Дагъустандин халкьдин шаир" тIвар гуни, 2000-йисалай Ахцегьа "Шарвили" эпосдин сувар тухуни шагьидвалзава. Шииратдихъ хьиз, темайрин, эцигзавай месэлайрин ва жанрайрин жигьетрай агалкьунар гьикаятдихъ ва драмадихъни ава. 90-йисара лезги гьикаят цIийи жанрайрин эсерри: А. Магьмудован "Веси" тIвар алай детективный повестди (I990), М. Меликмамедован "Лезги тIвар алатIа. . . " эсседи (I99I), Ф. Беделован "Миф" романди (I993), А. Агъаеван "Пад хьайи рать" (I993) ва Гь. Къурбанан "Ирид чин алай хуьр" (I997) сатирадин романри девлетлу авуна. Ни литературада къвердавай гзаф чка романри кьазва: абурун кьадар 25-далай алатнава. Уьмуьр дериндай ва гзаф терефрихъай къалуриз алакьдай жанр яз, лезги романдин сергьятар гегьенш жез- *ва: кIелзавайбурув "Самур" журналдин чинрилай К. Казимован *"Имамали-бег" роман-хроника (I998-I999) агакьна. 200I-йисуз и 'журналди Гь.Къурбанан «Къилинж Къемер» роман чапна. XXI асирдин сифте кьилера лезги литературада цДудралди ana¬'s кьунар авай зарийри - шаирри, гьикаятчийри ва драматургри ду-румлудаказ цIийи-цIийи эсерар яратмишзава. Лезги литература маса чIаларални вилик физва: бязи зарийри ~чпин эсерар урус (Сфи-Буба, М. Каиди, 3. Акимова, 3. Аминова, • Я.Эфендиев ва мсб.), азербайжан (К. Келентеров, Т. Агъавердиев, С. Керимова ва мсб.) ва туьрк (Н. Самури ва М. Эсер) чIаларал 'теснифзава. Лезги чIалал чпин эсерар, вилик асирра хьиз, маса - миллетрин векилрини (К.Агьмедова ва мсб.)кхьизва. 2000-200I йисара чав са шумуд заридин сад лагьай ктабар: М. Агьмедован "Камбар булах", А. Ашурагъаеван "Илгьамдин лепе-яр", А. Межидован "Вафалувал", СтIал Сулейманан райондин зарийрин эсеррин кIватIал "Куьредин ярар" ва мсб. агакьна. Ан-жах гьайиф чIугуналди лагьана кГанда: литература пропаганда аву-нин ва маса гунин къайдаяр базардинбуруз элкъуьрун себеб яз, цIийи ктабар районрин, хуьрерин туьквенриз ва библиотекайриз хквезмач, гьавиляй абур милли литературадал рикI алайбурув че-тиндаказ агакьзава. Литературадиз зарийрин цIийи несилар къвезва. Абур гьазурун милли мектебра тешкилнавай литературадин кIватIалра, чна I993-йисуз Магьачкъалада ачухнавай "Жегьил литератор" махсус мек-тебда, Дагъустандин гьукуматдин университетра кьиле физва. Милли литература вилик финиз таржумачийрин кIвалахди -араб, азербажан, туьрк, урус, фарс, Дагъустандин халкьарин ва маса чIаларай лезги чIалаз, лезги чIалай уьлкведин ва къецепатан чIалариз ' литературадин, тарихдин ва илимдин эсерар экъуьруни, дуьнья-дин литературадин лап гуьзел эсерар лезги чIалал акъудуни еке куьмек гузва. Ихьтин кIвалах дегь заманра башламиш хьана: месела, алпан зари ва алим Дасхуьруьнви Моисеян "Алпанрин тарих" ктаб эрмени чIалаз, арабрин, персерин, грекрин, эрменийрин зарийрин эсерар алпан ва лезги чIалариз элкъуьрнай. Таржумачийрин гьамиша виле акьан тийидай, амма еке метлеб авай кIвалах къвердавай къизгъи хьана ва чи йикъарани давам , жезва. XIX-XI асирра и кар урус чIалахъ галаз гзаф алакъалу хьана: I892-йисуз Башир Султанова лезги халкьдин махар ва мисалар сиф¬те яз урус чIалаз таржума авуна ва Тифлисда печатдай акъудна; I929-йисуз Али Гьасанова вичин буба Алкьвадар Гьасанан "Дагъу¬стандин эсер" ктаб азербайжан чIалай урус чТалаз элкъуьрна, Ма- гьачкъалада печатдай акъудна. Советрин девирдин йисара урусрин машгьур писателрин: А. Пушкинанни Ю. Лермонтован, Л. Толстоянни М. Горькиидин, М. Шолохованни В. Маяковскийдин ва мсб., виликан СССР-дин хал-кьарин литературайринвекилрин: Дж. Джабаеван,У. Батираян, И. Къазакьан, Магьмудан, Р. Гьамзатован, А. Абу-Бакаран ва мсб. са жерге эсерар лезги чIалаз элкъуьрна, кьилди ктабар, антологияр ва кIватIалар яз акъудна. Абур таржума авунин карда тIвар-ван авай зарийри: Алибег Фетягьова, Зияудин Эфендиева, Алирза Саидо-ва, Межид Гьажиева ва мсб. , алимри: Мегьамед Гьажиева, Гьажи Аликберова, Надир Абдулжамалова ва мсб. иштиракна, чпин ба-жарагъ къалурна. XX асирдин 80-90-йисара лезги таржумачийрин десте мадни къа-лин хьана. Ш. Юсуфова урус чIалай лезги чIалаз Г. Лезгинцеван "Дагъларай тир инсан" роман, А. Къардашева лезги чIалай урус чIалаз Е. Эминанни С. Сулейманан шиирар, Р. Ризванова лезги чIалай урус чIалаз 3. Ризванован повестар ва "Шарвили" эпос элкъуьрна. Алай девирдин четин шартIаризни килиг тавуна, алимри ва кри-тикри лезги литература ахтармишун, литературадин илим вилик тухун давамарзава. И жигьетдай Р. Кельбеханова С. Сулейманан, X. Тагьиран ва А. Фетягьован яратмишунрикай кхьей пуд ктаб (I995), Гь. Гашарован "Лезги литература: тарих ва алай девир" тIвар алай чIехи монография (I998), Къ.Акимован «Лезгийрин мил-ли гьикаят» (I998) ва маса ахтармишунар къалуриз жеда. Литературадин илимда кьилди зарийрин уьмуьрдин ва яратми-шунрин рехъ ахтармишун давам жезва. Литературадин илимдиз жегьил алимарни гьахьзава: Т. Гьажимурадовади Етим Эминан яратмишунрай, С. Бедирханова азербажан чIалал теснифай лезги шаиррин яратмишунрай, М. Кельбехановади Ибрагьим Гьуьсейно-ван яратмишунрай агалкьунралди кандидатвилин диссертаци-яр хвена. А. Мирзебегован сад лагьай илимдин ктаб "Алкьвадар Гьасана азербайжан чIалал кхьей яратмишунар" (I999) ва Фейзу-дин Нагъиеван «СтIал Сулейманан яратмишунар: текстологиядин месэлаяр» (200I) метлеблу ахтармишунар хьанва. Лезги литературадин чIалан месэлаяр ва кьилди зарийрин (Е. Эминан, С. Сулейманан ва мсб.) эсеррин чIал тIвар-ван авай алим¬ри: Р. И. Гьайдарова, А. Г. Гуьлмегьамедова, ва мсб. активнидаказ ахтармишзава. Лезги литература фадлай халкьдин руьгьдин игьтияждиз, руьгь-дин хазинадиз элкъвенва. Ихьтин, гьар са терефдихъай тамам ва дерин, литература гъвечIи ва чIехи яшарин кIелзавайбурув агакьа-рун патал, винидихъ тIварар кьунвай хьтин ктабрилай гъейри, гьзд; са заридикай куьрелди суьгьбетзавай куьмекчи ктаб-справочникни фадлай герекзава. Куьмекчи ктабдихъ игьтияж авайди а кардай малум жезва хьи, лезги литература, кьилди учебный предмет яз, Дагъустандин ва Азербайжандин мектебра, юкьван пешекар учи-лищейра, колледжра ва университетра чирзава, амма аялар, Ьтудентар ва муаллимар патал куьмекчи ктабар авач. Чна "Лезги зарияр" ктаб патал делилар кIватIиз гзаф йисар тир. Адай сифте малуматар "Шарвили" газетдиз (I996, №№ I-5) акъат-на. Гуьгъуьнин йисара саки вири ктабдиз "Самур" журналди (I998-2000) экуь дуьнья къалурна. "Лезги зарияр" ктаб сифте гафуникай ва VII-XXI асирра яша-миш хьайи, алай вахтунда яшамиш жезвай зарийрикай кхьенвай 270 малуматдикай ибарат я. Алатай ва алай девиррин зарийрин кьадар мадни гзаф я. Абурукай гъиле авай ктабдик кутадайбур хкядайла, чна ихьтин шартIар фикирда кьуна: халкьдин арада маш-гьур хьун, милли литературадик пай кутун, сад-кьве ктаб печатдай акъатун ва бязи авторрихъ ктабар акъуддай мумкинвал тахьун. ; Теклифзавай ктаб илимдин бинедаллаз гьазурдайла, чна ихьтин ^жигьетдай маса халкьарихъ хьанвай тежриба чирна ва агъадихъ Галай чешмерикай: "Дагъустандин советрин писателар" ктабди-кай, лезги шииратдин ва гьикаятдин антологийрикай ва ктабрикай, газетрикай("Коммунист", "Лезги газет", "Шарвили", ."РикIин гаф" ва мсб. ), журналрикай ("Дуствал", "Самур", "Лезгистан", "Кард", "Дагъустандин дишегьли" ва мсб. ), литера-jrypa ахтармишзавай алимрин (А. Агъаеван, Гь. Гашарован, Ф. Вагьабовадин, Р. Кельбеханован, Гъ. Садыкъидин, М. Ярагьмедо-ран ва мсб.) ктабрикайни макъалайрикай ва жуван хсуси архивди-^сай менфят къачуна. Абур зарийриз талукь саки гьар са малумат-^цин эхирда чешмеяр яз къалурнава: артухан малуматар чириз кIанзавай касдивай тIвар кьунвай ктабдикай, журналдикай ва я ^газетдикай менфят къачуз жеда. "Шарвили" газетдиз ва "Самур" журналдиз акъатай малумат-j)HK чна хейлин дегишвилер кухтуна ва, кIелайбурун теклифар фи¬кирда кьуна, девлетлу хъувуна. ЯтIани, лазим делилар тахьун себеб яз, са бязи зарийрикай (Шихзада Веледовакай, Ася Абасовадикай, Зерифа Кьасумовадикай, Бажиханум Исаевадикай ва мсб. ) малу¬матар гуз хьанач. "Лезги зарияр" куьмекчи ктаб печатдиз гьазурдайла чпин къи- метлу меслятралди, алава малуматралди куьмекар гайи алимриз, зарийриз: Касбуба Азизхановаз, Азиз Алемаз, Гьажи Гашароваз, Жамидиназ, Азиз Мирзебеговаз,[Тьахъверди Рамалдановаз"| ва Дашдемир Шерифалиеваз авторди пара кьадар сагъраи лугьузва. Хийирлу теклифар чна гележегдани хушвилелди кьабулда ва ктаб кьвед лагьай сефер акъуддайла ишлемишда. Чи адрес: Магьачкъа- ла, Леваневскидин куьче, 4. Педагогикадин институт. Гьуьрметлу .кIелзавайди! Ви гъиле лезгийрин милли литература арадал гъайи ва 'алай вахтунда гъизвай къелемэгьлийрикай суьгьбетзавай ктаб, мил- (Ли литературадин чан алай тарих, ава. Чаз вун адан сагьиб хьана кIанзава | |
| просмотров: 3051 | комментарии: 5 | теги: | рейтинг: 0.0/0 |
| всего комментариев: 3 | ||||
| ||||
